Słowa kluczowe
konflikt rodzina–praca
samoocena
inteligencja emocjonalna
menedżerowie
Jak cytować
Abstrakt
Nie ulega wątpliwości, że współcześnie role zawodowe i życie rodzinne są sferami wzajemnie przenikającymi się. Celem badania była analiza związków między konfliktem praca−rodzina (WFC) i konfliktem rodzina−praca (FWC) a inteligencją emocjonalną i samooceną w grupie osób zatrudnionych na stanowiskach kierowniczych. Uczestnikami było 217 menedżerów (102 kobiety i 115 mężczyzn). Konflikt ról mierzono za pomocą polskiej wersji kwestionariusza „Skale konfliktu między pracą a rodziną i rodziną a pracą” Netemeyer, Boles, McMurrian; inteligencję emocjonalną mierzono za pomocą polskiego „Testu Inteligencji Emocjonalnej” (TIE) Śmieja i inni; samoocenę mierzono za pomocą polskiej adaptacji „Skali samooceny Rosenberga − SES” Dzwonkowska i inni. Samoocena współistnieje z inteligencją emocjonalną osób badanych i jest zmienną pośredniczącą, mediującą w związku inteligencji emocjonalnej z konfliktami ról. Wyniki badania pokazują, że nie występują korelacje między konfliktami ról a wiekiem menedżera/menedżerki, ich stażem pracy oraz liczbą bezpośrednio podległych pracowników.
Bibliografia
Abbott, J., De Cieri, H., Iverson, R. D. (1998). Costing turnover: Implications of work family conflict at management level. Asia Pacific Journal of Human Resources, 36(1), 25–43. DOI: 10.1177/103841119803600103.
Zobacz w Google Scholar
Abraham, R. (2000). The role of job control as a moderator of emotional dissonance and emotional intelligence–outcome relationships. The Journal of Psychology, 134(2), 169–184. DOI: 10.1080/00223980009600860.
Zobacz w Google Scholar
Ahrentzen, S. (1990). Managing conflict by managing boundaries: How professional homeworkers cope with multiple roles at home. Environment & Behavior, 22(6), 723–752. DOI: 10.1177/0013916590226001.
Zobacz w Google Scholar
Akintayo, D. I. (2010). Influence of emotional intelligence on work-family role conflict management and reduction in withdrawal intentions of workers in private organizations. The International Business & Economics Research Journal, 9(12), 131–140. DOI: 10.19030/iber.v9i12.354.
Zobacz w Google Scholar
Ashforth, B. E., Keiner, G. E., Fugate, M. (2000). All in a day’s work: Boundaries and micro role transitions. Academy of Management Review, 25(3), 472–491. DOI: 10.5465/amr.2000.3363315.
Zobacz w Google Scholar
Baka, Ł. (2013). Zależności między konfliktami praca–rodzina, rodzina–praca a zdrowiem pielęgniarek – buforujący efekt wsparcia społecznego. Medycyna Pracy, 64(6), 775–784. DOI: 10.13075/mp.5893.2013.0068.
Zobacz w Google Scholar
Bańka, A. (2002). Społeczna psychologia środowiskowa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar. ISBN 8373690050.
Zobacz w Google Scholar
Barnett, R. C., Hyde, J. S. (2001). Women, men, work, and family. An expansionist theory. American Psychologist, 56(10), 781–796. DOI 10.1037//0003-066x.56.10.781.
Zobacz w Google Scholar
Bar-On, R. (1997). EQ-i. Bar-On emotional quotient inventory. A measure of emotional intelligence. User’s manual. Toronto: Multi-Health Systems.
Zobacz w Google Scholar
Baron, R. M., Kenny, D. A. (1986). The moderator-mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51, 1173–1182. DOI: 10.1037/0022-3514.51.6.1173.
Zobacz w Google Scholar
Baumeister, R. F., Campbell, J. D., Krueger, J. I., Vohs, K. D. (2003). Does high self-esteem cause better performance, interpersonal success, happiness, or healthier lifestyles? Psychological Science in the Public Interest, 4(1), 1–44. DOI: 10.1111/1529-1006.01431.
Zobacz w Google Scholar
Blascovich, J., Tomaka, J. (1991). Measures of self-esteem. In: J. P. Robinson, P. R. Shaver, L. S. Wrightsman (eds.). Measures of personality and social psychological attitudes (pp. 115–160). San Diego [etc.]: Academic Press. ISBN 9780125902410.
Zobacz w Google Scholar
Byron, K. (2005). A meta-analytic review of work-family conflict and its antecedents. Journal of Vocational Behavior, 67(2), 169–198. DOI: 10.1016/j.jvb.2004.08.009.
Zobacz w Google Scholar
Carmeli, A. (2003). The relationship between emotional intelligence and work attitudes, behavior, and outcomes: An examination among senior managers. Journal of Managerial Psychology, 18(8), 788–813. DOI: 10.1108/02683940310511881.
Zobacz w Google Scholar
Caruso, D. R., Wolfe, C. J. (2001). Emotional intelligence in the workplace. In: J. Ciarrochi, J. P. Forgas, J. D. Mayer (eds.). Emotional intelligence in everyday life: A scientific inquiry (pp. 150–167). Philadelphia, PA: Psychology Press. ISBN 1841690279.
Zobacz w Google Scholar
Charbonneau, D., Nicol, A. A. (2002). Emotional intelligence and leadership in adolescents. Personality and Individual Differences, 33(7), 1101–1113. DOI: 10.1016/S0191-8869(01)00216-1.
Zobacz w Google Scholar
Chodkiewicz, J., Hauk, M. (2012). Relacje między pracoholizmem ujmowanym jako uzależnienie i jako tendencja behawioralna a konfliktem praca–rodzina. Medycyna Pracy, 63(2), 199–209.
Zobacz w Google Scholar
Ciarrochi, J., Chan, A. Y., Bajgar, J. (2001). Measuring emotional intelligence in adolescents. Personality and Individual Differences, 31(7), 1105–1119. DOI: 10.1016/S0191-8869(00)00207-5.
Zobacz w Google Scholar
Ciarrochi, J., Deane, F. P., Anderson, S. (2002). Emotional intelligence moderates the relationship between stress and mental health. Personality and Individual Differences, 32(2), 197–209. DOI: 10.1016/S0191-8869(01)00012-5.
Zobacz w Google Scholar
Ciarrochi, J., Deane, F. P., Wilson, C. J., Rickwood, D. (2002). Adolescents who need help the most the least likely to seek it: The relationship between low emotional competence and low intention to seek help. British Journal of Guidance and Counselling, 30(2), 173–188. DOI: 10.1080/03069880220128047.
Zobacz w Google Scholar
Cinamon, R. G., Rich, Y. (2002). Gender differences in the importance of work and family roles: Implications for work-family conflict. Sex Roles, 47, 531–541.
Zobacz w Google Scholar
Clutterbuck, D. (2005). Równowaga między życiem zawodowym a osobistym. Przewodnik dla specjalistów spraw personalnych. Transl. by Grzegorz Łuczkiewicz. Kraków: Oficyna Ekonomiczna. ISBN 8389355515.
Zobacz w Google Scholar
Demerouti, E., Geurts, S. A. E., Kompier, M. (2004). Positive and negative work-home interaction: Prevalence and correlates. Equal Opportunities International, 23(1/2), 6–35. DOI: 10.1108/02610150410787837.
Zobacz w Google Scholar
Dzwonkowska, I., Lachowicz-Tabaczek, K., Łaguna, M. (2008). Samoocena i jej pomiar: SES. Polska adaptacja skali SES M. Rosenberga: podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP. ISBN 9788360733318.
Zobacz w Google Scholar
Fecenec, D. (2008). Wielowymiarowy Kwestionariusz Samooceny: MSEI. Polska adaptacja: podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP. ISBN 9788360733325.
Zobacz w Google Scholar
Fox, S. (2000). Where’s the intelligence in “emotional intelligence”. Symposium: Emotional intelligence at work: Does it make a difference? Toronto, Ontario: Presented at the Academy of Management Annual Meeting.
Zobacz w Google Scholar
Fox, S., Spector, P. E. (2000). Relations of emotional intelligence, practical intelligence, general intelligence, and trait affectivity with interview outcomes: It’s not all just “G”. Journal of Organizational Behavior, 21(2), 203–220. DOI: 10.1002/(SICI)1099-1379(200003)21:2<203::AID-JOB38>3.0.CO;2-Z.
Zobacz w Google Scholar
Goleman, D., Boyatzis, R., McKee, A. (2002). Naturalne przywództwo: odkrywanie mocy inteligencji emocjonalnej. Transl. by D. Cieśla, A. Kamińska, K. Drozdowski. Warszawa: Jacek Santorski – Wydawnictwa Biznesowe. ISBN 8389267101.
Zobacz w Google Scholar
Greenhaus, J. H., Beutell, N. J. (1985). Sources of conflict between work and family roles. Academy of Management Review, 10(1), 76–88. DOI: 10.2307/258214.
Zobacz w Google Scholar
Hayes, A. F. (2009). Beyond Baron and Kenny: Statistical mediation analysis in the new millennium. Communication Monographs, 76(4), 408–420. DOI: 10.1080/03637750903310360.
Zobacz w Google Scholar
Hayes, A. F. (2013). Introduction to mediation, moderation, and conditional process analysis: A regression-based approach. New York: Guilford Press. ISBN 9781609182304.
Zobacz w Google Scholar
Hobfoll, S. E. (1989). Conservation of resources: A new attempt at conceptualizing stress. American Psychologist, 44(3), 513–524. DOI: 10.1037/0003-066X.44.3.513.
Zobacz w Google Scholar
Jain, A. K., Sinha, A. K. (2005). General health in organizations: Relative relevance of emotional intelligence, trust and organizational support. International Journal of Stress Management, 12(3), 257–273. DOI: 10.1037/1072-5245.12.3.257.
Zobacz w Google Scholar
Jaworska, A., Matczak, A. (2008). Kwestionariusz Inteligencji Emocjonalnej INTE. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP. ISBN 8388242458.
Zobacz w Google Scholar
Johnson, H. A. M., Spector, P. E. (2007). Service with a smile: Do emotional intelligence, gender, and autonomy moderate the emotional labor process? Journal of Occupational Health Psychology, 12(4), 319–333. DOI: 10.1037/1076-8998.12.4.319.
Zobacz w Google Scholar
Kofta, M., Doliński, D. (2006). Poznawcze podejście do osobowości. In: J. Strelau (ed.). Psychologia. Podręcznik akademicki. Vol. 2 (pp. 561–600). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. ISBN 8387957054.
Zobacz w Google Scholar
Kwiatek, A., Robak, E. (2013). Kobiety na stanowiskach kierowniczych – ich role zawodowe a role rodzinne. Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej. Zarządzanie, 9, 95–105.
Zobacz w Google Scholar
Lapierre, L. M., Allen, T. D. (2006). Work-supportive family, family-supportive supervision, use of organizational benefits, and problem-focused coping: Implications for work-family conflict and employee well-being. Journal of Occupational Health Psychology, 11(2), 169–181. DOI: 10.1037/1076-8998.11.2.169.
Zobacz w Google Scholar
Lenaghan, J. A., Buda, R., Eisner, A. B. (2007). An examination of the role of emotional intelligence in work and family conflict. Journal of Managerial Issues, 19(1), 76–94.
Zobacz w Google Scholar
Linehan, M., Walsh, J. S. (2000). Work-family conflict and the senior female international manager. British Journal of Management, 11(S1), S49–S58. DOI: 10.1111/1467-8551.11.s1.5.
Zobacz w Google Scholar
Lopes, P. N., Salovey, P., Straus, R. (2003). Emotional intelligence, personality, and the perceived quality of social relationships. Personality and Individual Differences, 35(3), 641–658. DOI: 10.1016/S0191-8869(02)00242-8.
Zobacz w Google Scholar
Lyons, J. B., Schneider, T. R. (2005). The influence of emotional intelligence on performance. Personality and Individual Differences, 39(4), 693–703. DOI: 10.1016/j.paid.2005.02.018.
Zobacz w Google Scholar
Łaguna, M., Lachowicz-Tabaczek, K., Dzwonkowska, I. (2007). Skala samooceny SES Morrisa Rosenberga – polska adaptacja metody. Psychologia Społeczna, 2(2), 164–176.
Zobacz w Google Scholar
Maruszewski, T. (2008). Inteligencja emocjonalna – między sprawnością a mądrością. In: M. Śmieja, J. Orzechowski (eds.). Inteligencja emocjonalna. Fakty, mity, kontrowersje (pp. 62–81). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. ISBN 9788301155971.
Zobacz w Google Scholar
Matczak, A. (2006). Natura i struktura inteligencji emocjonalnej. Psychologia, Etologia, Genetyka, 13, 59–87.
Zobacz w Google Scholar
Matczak, A. (2007). Rola inteligencji emocjonalnej. Studia Psychologiczne, 45, 9–18.
Zobacz w Google Scholar
Matczak, A., Knop, K. A. (2013). Znaczenie inteligencji emocjonalnej w funkcjonowaniu człowieka. [Stare Kościeliska]: Wydawnictwo Liberi Libri. ISBN 9788363487065.
Zobacz w Google Scholar
Mayer, J. D., Salovey, P. (1997). What is emotional intelligence? In: P. Salovey, D. J. Sluyter (eds.). Emotional development and emotional intelligence: Educational Implications (pp. 3–34). New York: Basic-Books. ISBN 0465095879.
Zobacz w Google Scholar
Netemeyer, R. G., Boles, J. S., McMurrian, R. (1996). Development and validation of work-family conflict and family-work conflict scales. Journal of Applied Psychology, 81(4), 400–410. DOI: 10.1037/0021-9010.81.4.400.
Zobacz w Google Scholar
Nippert-Eng, Ch. E. (1996). Home and work: Negotiating boundaries through everyday life. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 0226581462.
Zobacz w Google Scholar
O’Driscoll, M. P., Poelmans, S., Spector, P. E., Kalliath, T., Allen, T. D., Cooper, C. L., Sanchez, J. I. (2003). Family-responsive interventions, perceived organizational and supervisor support, work-family conflict, and psychological strain. International Journal of Stress Management, 10(4), 326–344. DOI: 10.1037/1072-5245.10.4.326.
Zobacz w Google Scholar
Ogińska-Bulik, N., Juczyński, Z. (2008). Osobowość. Stres a zdrowie. Warszawa: Difin. ISBN 9788372518774.
Zobacz w Google Scholar
Qu, H., Zhao, X. R. (2012). Employees’ work-family conflict moderating life and job satisfaction. Journal of Business Research, 65(1), 22–28. DOI: 10.1016/j.jbusres.2011.07.010.
Zobacz w Google Scholar
Radkiewicz, P., Widerszal-Bazyl, M. (2011). Analiza psychometrycznych właściwości polskiej wersji skali do pomiaru konfliktu praca–rodzina. Studia Psychologiczne, 49(2), 5–17.
Zobacz w Google Scholar
Rostowska, T. (2009). Aktywność zawodowa małżonków a jakość ich życia. In: T. Rostowska (ed.). Psychologia rodziny. Małżeństwo i rodzina wobec współczesnych wyzwań (pp. 60–80). Warszawa: Difin. ISBN 9788376410234.
Zobacz w Google Scholar
Rucker, D. D., Preacher, K. J., Tormala, Z. L., Petty, R. E. (2011). Mediation analysis in social psychology: Current practices and new recommendations. Social and Personality Psychology Compass, 5(6), 359–371. DOI: 10.1111/j.1751-9004.2011.00355.x.
Zobacz w Google Scholar
Salazar, C. (2001). Building boundaries and negotiating work at home. Proceedings of the International ACM SIGGROUP Conference on Supporting Group Work (pp. 162–170). DOI: 10.1145/500286.500311.
Zobacz w Google Scholar
Salovey, P., Mayer, J. D. (1990). Emotional intelligence. Imagination, Cognition, and Personality, 9(3), 185–211. DOI: 10.2190/DUGG-P24E-52WK-6CDG.
Zobacz w Google Scholar
Salovey, P., Mayer, J. D., Caruso, D. (2004). Pozytywna psychologia inteligencji emocjonalnej. In: J. Czapiński (ed.). Psychologia pozytywna: nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka (pp. 380–398). Transl. by Joanna Kowalczewska et al. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. ISBN 8301142758.
Zobacz w Google Scholar
Schein, V. E. (1973). The relationship between sex role stereotypes and requisite management characteristics. Journal of Applied Psychology, 57(2), 95–100. DOI: 10.1037/h0037128.
Zobacz w Google Scholar
Szpitalak, M., Polczyk, R. (2015). Samoocena. Geneza, struktura, funkcje i metody pomiaru. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. ISBN 9788323339427.
Zobacz w Google Scholar
Śmieja, M., Orzechowski, J., Asanowicz, D. (2012). Test Inteligencji Emocjonalnej TIE. Kraków: Wszechnica Uniwersytetu Jagiellońskiego. ISBN 9788393523900.
Zobacz w Google Scholar
Van der Zee, K., Thijs, M., Schakel, L. (2002). The relationship of emotional intelligence with academic intelligence and Big Five. European Journal of Personality, 16, 103–125. DOI: 10.1002/per.434.
Zobacz w Google Scholar
Wojciszke, B. (2015). Psychologia społeczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar. ISBN 9788373834538.
Zobacz w Google Scholar
Zalewska, A. M. (2008). Konflikty praca–rodzina – ich uwarunkowania i konsekwencje. Pomiar konfliktów. In: L. Golińska, B. Dudek (eds.). Rodzina i praca z perspektywy wyzwań i zagrożeń (pp. 403–418). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. ISBN 9788375251876.
Zobacz w Google Scholar
Zalewska, A. M. (2009). Konflikty „praca–rodzina” oraz ich źródła i skutki w zależności od płci i posiadania dzieci. In: A. Chybicka, B. Pastwa-Wojciechowska (eds.). Kobiecość w obliczu zmian – studia interdyscyplinarne (pp. 101–124). Kraków: Impuls. ISBN 9788375870695..
Zobacz w Google Scholar
© Copyright by Małopolska Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Tarnowie. Artykuły są udostępniane na podstawie Creative Commons Attribution Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Licencja Międzynarodowa
