Kształtowanie zainteresowań uczniów wyzwaniem współczesnej i przyszłej edukacji

Abstrakt

Pojęcie zainteresowań towarzyszy człowiekowi przez całe życie, dlatego w związku z dynamicznymi przeobrażeniami współczesnego świata, w tym także edukacji, konieczna wydaje się reinterpretacja istoty, a zwłaszcza rodzajów oraz czynników rozwoju zainteresowań. Nieadekwatne do współczesności wydają się odpowiedzi na pytania, czym są zainteresowania, jaki jest porządek ich występowania, kto i/lub co decyduje o ich powstawaniu oraz jaka jest rola szkoły i nauczyciela w procesie ich kształtowania. W artykule podjęto próbę nakreślenia teoretycznych fundamentów tej problematyki w specyficznym oglądzie systemowym, zgodnie z tezą, że pewna całość jest czymś więcej ponad prostą sumę swych elementów, co oznacza spójny wertykalnie i horyzontalnie układ komponentów tak istoty zainteresowań, jak i metodyki ich formowania. I tak całościową definicję zainteresowań można dziś zastąpić ponadaddytywną, wedle której zainteresowania tworzą nie tylko łącznie, ale i w sprzężonych relacjach trzy składniki: poznawczy, emocjonalny i działaniowy. Podobnie metodyka kształtowania zainteresowań nie jest prostym zestrojem swych komponentów, lecz tworzy ją wertykalny i horyzontalny układ celów i treści, zasad i form oraz metod i środków wychowania oraz nauczania. Źródłem kształtowania zainteresowań jest nie tylko program nauczania i jego zalecenia odgórne lub autorskie, lecz także możliwości, aktywność i potrzeby uczniów, jak również rodziców, nauczycieli oraz zasoby społeczno-kulturowe środowiska szkolnego. Ponadto kształtowanie zainteresowań powinno odbywać się podczas różnorodnych form zajęć szkolnych oraz pozaszkolnych. Oprócz tego planowanie i realizacja założeń całościowości systemowej wymaga od nauczyciela sumienności i wytrwałości, dbałości o wzajemne relacje między składnikami procesu formowania zainteresowań. Konkludując, można stwierdzić, że kształtowanie uczniowskich zainteresowań przez stosowanie założeń całościowości systemowej, będące wyzwaniem współczesnej edukacji, jest zadaniem pracochłonnym, wymagającym pogłębionych starań i uwagi, jednak godnym urzeczywistniania ze względu na nowsze (głębsze i szersze) rezultaty poznania.