Problem wykluczenia cyfrowego w społeczeństwie informacyjnym a techniki sztucznej inteligencji

Abstrakt

W miarę rozwoju społeczeństwa informacyjnego i upowszechniania się technologii komputerowej coraz szerszy obszar życia jednostki zostaje powiązany z dostępem do usług informatycznych. Realizacja codziennych potrzeb nowoczesnego obywatela wymaga w rosnącym stopniu wykorzystania zaawansowanych środków technicznych, takich jak bogate aplikacje internetowe, urządzenia mobilne, serwisy multimedialne itp. Wiele z tych aktywności idzie w parze z potrzebą samodzielnego i autonomicznego ich realizowania, co wynika z wkroczenia świata technologii do silnie prywatnych sfer życia, takich jak korespondencja, relacje społeczne czy osobiste finanse. Samodzielność partycypacji w takich aktywnościach jest warunkowana w obecnych czasach coraz silniej zdolnością samodzielnej obsługi urządzeń komputerowych oraz oferowanych za ich pośrednictwem serwisów. Wobec zmian cywilizacyjnych zachodzących wraz z informatyzacją społeczeństw pojęcie sprawności zyskuje nowe znaczenia, odnosząc się nie tylko do zdolności wykonywania fizycznych czynności, ale także partycypacji w informacyjnej sferze życia. Utrata sprawności może odciąć człowieka od dostępu do owej sfery, nawet jeśli utracone zdolności nie są same w sobie niezbędne do realizacji podobnych celów jednostki. Dzieje się tak wówczas, gdy technologia pośrednicząca w zaspokajaniu określonych potrzeb nie pozostawia alternatywnej drogi komunikacji człowieka z maszyną ani nie wykazuje potencjału adaptacji do specyficznych uwarunkowań i ograniczeń, jakim podlega użytkownik. Pokonywanie cyfrowej dyskryminacji osób niepełnosprawnych wymaga zastosowania technik sztucznej inteligencji naśladujących nadmiarowy i kreatywny sposób postępowania człowieka. Na przykładzie sztucznych sieci neuronowych można dostrzec analogie między błędami metodycznymi popełnianymi przy uczeniu i ocenie ich działania a problemami barier dostępności interfejsów człowiek-komputer.