Abstrakt
W artykule zaprezentowano wyniki badania skuteczności programu profilaktyczno-terapeutycznego realizowanego w ośrodku socjoterapeutycznym. Celem opracowania było ukazanie dynamiki zmian zachowań emocjonalnych dzieci i młodzieży uczestniczącej w programie wsparcia i pomocy psychologicznej. W hipotezie badawczej przyjęto, że propozycje programowe w postaci zajęć wsparcia i pomocy psychologicznej są trafne i skuteczne. W części teoretycznej artykułu przedstawiono problematykę profilaktyki, realizowanej w formie programów specjalistycznych. W części metodologicznej opisano grupę badawczą, metody i procedurę badań. W celu opisania dynamiki zmian emocjonalnych u nastolatków zastosowano metody testowe, mierzące zachowania agresywne, lękowe, depresyjne oraz cechy osobowości. Wykorzystano do tego: skalę R.B. Cattella High School Personality Questionnaire (HSPQ) w przekładzie J. Kostrzewskiego, skalę A.H. Bussa i A. Durkee Nastroje i Humory w adaptacji M. Choynowskiego, Inwentarz Stanu i Cechy Lęku (STAI) w polskiej adaptacji K. Wrześniewskiego i T. Sosnowskiego, skalę M. Kovacsa Children’s Depression Inventory (CDI) w przekładzie M. Oleś. Uzyskane wyniki opracowano statystycznie według złożonego planu eksperymentalnego z powtarzalnym pomiarem, z uwzględnieniem analizy efektu głównego i interakcyjnego. Obliczeń dokonano za pomocą modelu analizy wariancji z wykorzystaniem pakietu statystycznego STATYSTICA. Uzyskane wyniki potwierdzają przyjętą hipotezę. Należy zatem uznać pozytywny wpływ programu wsparcia i pomocy psychologicznej na dynamikę zmian emocjonalnych u dzieci i młodzieży uczestniczących w analizowanym programie. Ponadto wyniki wskazują na złożoność czynników warunkujących proces zmian psychologicznych u nastolatków. Zachowania adolescentów uczestniczących i nieuczestniczących w programie wsparcia i pomocy psychologicznej wykazały duże zróżnicowanie warunkowane wewnętrznym wpływem zmiennych względem siebie. W wyniku poczynionych analiz pojawiły się nowe pytania, na które odpowiedź należy wiązać z koniecznością podjęcia kolejnych, bardziej szczegółowych badań.
Bibliografia
Bomba J., Modrzejewska R., Pileck i M. 2003. Depresyjny przebieg dorastania jako czynnik ryzyka powstawania zaburzeń psychicznych – piętnastoletnie badania prospektywne. "Psychiatria Polska", nr 37 (2), s. 57–69.
Zobacz w Google Scholar
Brzeziński J. 1984. Elementy metodologii badań psychologicznych. Warszawa: Wyd Naukowe PWN.
Zobacz w Google Scholar
Brzeziński J. 1999. Metodologia badań psychologicznych. Warszawa: PWN.
Zobacz w Google Scholar
Brzeziński J., Kowalik S. 2000. Modelujący wyniki badania psychologicznego (diagnostycznego) wpływ osoby badanej (pacjenta) i badacza (klinicysty). W: Sęk H. (red.). Społeczna psychologia kliniczna. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN. ISBN 83-01-10241.
Zobacz w Google Scholar
Cekiera Cz. 1992. Psychoprofilaktyka uzależnień oraz terapia i resocjalizacja osób uzależnionych. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL. ISBN 83-85291-35-0.
Zobacz w Google Scholar
Cekiera Cz. 2001. Rozwój ku wyższym wartościom profilaktyką przestępczości. W: Urban B. (red.). Dewiacje wśród młodzieży. Uwarunkowania i profilaktyka. Kraków: Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego. ISBN 83-233-1421-7.
Zobacz w Google Scholar
Choynowski M. 1972. Skrócony podręcznik do testu "Nastroje i Humory" A.H. Bassa i A. Durkee. Warszawa: MOiW.
Zobacz w Google Scholar
Choynowski M. 1998. Agresywność. Pomiar i analiza psychometryczna Warszawa: PTP. ISBN 83-85512-67-5.
Zobacz w Google Scholar
Czabała J.C. 2000. Czynniki leczące w psychoterapii. Warszawa: Wyd Naukowe PWN.
Zobacz w Google Scholar
Drwal R.Ł. 1989. Trafność zbieżna i różnicowa czterech inwentarzy agresji. W: Drwal R.Ł. (red.). Techniki kwestionariuszowe w diagnostyce psychologicznej. Wybrane zagadnienia. Lublin: UMCS. ISBN 83-227-0239-6.
Zobacz w Google Scholar
Dziewiecki M. 2003. Profilaktyka uzależnień w szkole. W: Telka L. (red.). Programy profilaktyki uzależnień z doświadczeń autorów. Katowice: Wyd. Naukowe "Śląsk". ISBN 83-7164-400-0.
Zobacz w Google Scholar
Gaś Z.B. 2006. Profilaktyka w szkole. Warszawa: WSiP. ISBN 83-02-08938-9.
Zobacz w Google Scholar
Gierowski J.K. 2009. Relacje pomiędzy płcią psychologiczną a agresywnością na tle czynników ryzyka przemocy u nieletnich dziewcząt i chłopców. W: Gulla B., Wysocka-Pleczyk M. (red.). Dziecko jako ofiara i sprawca przemocy. Przestępczość nieletnich. Kraków Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego. ISBN 978-83-233-2661-8.
Zobacz w Google Scholar
Grzelak S. 2009. Profilaktyka ryzykownych zachowań seksualnych młodzieży. Aktualny stan badań na świecie i w Polsce. Kraków: Rubikon. ISBN 978-83-89947-02-4.
Zobacz w Google Scholar
Gulla B., Wysocka-Pleczyk M. (red.). 2009. Dziecko jako ofiara i sprawca przemocy. Przestępczość nieletnich. Kraków: Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego. ISBN 978-83-233-2661-8.
Zobacz w Google Scholar
Hawkins J.D., Catalano R.F., Miller J.Y. 1992. Risk and Protective Factors for Alcohol and Other Drug Problems in Adolescence and Early Adulthood: Implication for Substance Abuse Prevention. "Psychological Bulletin", nr 112 (1).
Zobacz w Google Scholar
Jasiński Z., Nycza E. (red.). 2004. Kultura w systemie wychowawczym Ochotniczych Hufców Pracy. Opole: Antykwa. ISBN 83-87493-57-0.
Zobacz w Google Scholar
Klimasiński K. 2001. Zaburzenia osobowości u młodzieży – psychopatia i socjopatia. W: Urban B. (red.). Dewiacje wśród młodzieży. Uwarunkowania i profilaktyka. Kraków: Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego. ISBN 83-233-1421-7.
Zobacz w Google Scholar
Kostrzewski J. 1970. Podręcznik Młodzieżowego Kwestionariusza Osobowości. Tłum. wg podręcznika Cattell R.B. 1958. Handbook for the IPAT High School Personality Questionnaire – the HSPQ. Lublin: Pracownia Psychometrii KUL.
Zobacz w Google Scholar
Kovacs M. 1992. Children Depression Inventory. New York: Multi Health Systems.
Zobacz w Google Scholar
Namysłowska I. 2004. Psychiatria dzieci i młodzieży. Warszawa: PZWL.
Zobacz w Google Scholar
Oleś M. 1995. Pomiar depresji u dzieci: przegląd metod. "Roczniki Filozoficzne", r. 43, z. 4.
Zobacz w Google Scholar
Oleś P. 2004. Czy trafnie oceniamy poczucie jakości życia w zdrowiu i chorobie? Refleksja metodologiczna. Referat zaprezentowany na konferencji "Rozwój – Zdrowie – Choroba". Kołobrzeg.
Zobacz w Google Scholar
Oleś P.K. 2003. Wprowadzenie do psychologii osobowości. Warszawa: Wyd. Naukowe Scholar. ISBN 83-7383-066-9.
Zobacz w Google Scholar
Ostaszewski K. 2003. Skuteczność profilaktyki używania substancji psychoaktywnych. Warszawa: Wyd. Naukowe Scholar. ISBN 83-7383-018-9.
Zobacz w Google Scholar
Plopa M. 2008. Psychologia rodziny. Teoria i badania. Kraków: Impuls. ISBN 978-83-7308-565-7.
Zobacz w Google Scholar
Płużek Z. 1994. Rozwój jest procesem stawania się. Wprowadzenie do problematyki rozwoju osobowości. W: Szewczyk W. (red.). Jak sobie z tym poradzić. Tarnów: Biblios. ISBN 83-85380-48-5.
Zobacz w Google Scholar
Rabe-Jabłońska J. 2001. Depresja u dzieci i młodzieży. Aktualne poglądy na etiologię, diagnozowanie, przebieg i leczenie. "Psychiatria i Psychologia Kliniczna Dzieci i Młodzieży", nr 1, s. 7–23.
Zobacz w Google Scholar
Reber A.S. 2002. Słownik psychologii. Warszawa: Wyd. Naukowe Scholar. ISBN 83-7383-007-3.
Zobacz w Google Scholar
Rode M. 2009. Charakterystyka wybranych cech psychicznych nieletnich dziewcząt. W: Gulla B., Wysocka-Pleczyk M. (red.). Dziecko jako ofiara i sprawca przemocy. Przestępczość nieletnich. Kraków: Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego. ISBN 978-83-233-2661-8.
Zobacz w Google Scholar
Rola J. 2005. Depresyjność młodzieży ze środowisk wielkomiejskiego i wiejskiego w okresie nauki w gimnazjum. "Psychiatria Polska", 39 (3), s. 537–547.
Zobacz w Google Scholar
Rostowska T., Jarmołowska A. (red.). 2010. Rozwojowe i wychowawcze aspekty życia rodzinnego. Warszawa: Difin. ISBN 978-83-7641-173-6.
Zobacz w Google Scholar
Sęk H. 2000. Wybrane zagadnienia psychoprofilaktyki. W: Sęk H. (red.). Społeczna psychologia kliniczna. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN. ISBN 83-01-10241.
Zobacz w Google Scholar
Sęk H., Cieślak R. (red.). 2004. Wsparcie społeczne, stres i zdrowie. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN. ISBN 83-01-14137-9.
Zobacz w Google Scholar
Shaughnessy J.J., Zechmeister E.B., Zechmeister J.S. 2002. Metody badawcze w psychologii. Gdańsk: GWP. ISBN 83-87957-68-2.
Zobacz w Google Scholar
Srebro M. 2003. Ośrodek socjoterapii "U Siemachy" w Tarnowie jako jedna z form pomocy dzieciom z rodzin dysfunkcyjnych. Niepublikowana praca magisterska. Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.
Zobacz w Google Scholar
Srebro W. 2003. Ocena stanu emocjonalnego u nastolatków biorących udział w programie wsparcia i pomocy psychologicznej. "Studia z Psychologii w KUL", t. 11, s. 115–135.
Zobacz w Google Scholar
Stanik J.M., Erenbro d R. 1977. Zastosowanie Skali Agresji Buss-Durkee (SABD) w diagnostyce psychologicznej. W: Stanik J.M. (red.). Wybrane techniki diagnostyczne w psychologii klinicznej. Katowice: Uniwersytet Śląski.
Zobacz w Google Scholar
Stępień E. 2002. Poczucie wsparcia społecznego w dorastaniu a zadowolenie z życia we wczesnej dorosłości (badania katamnestyczne). Referat zaprezentowany na konferencji "Zasoby Osobiste i Społeczne Sprzyjające Zdrowiu Jednostki". Kołobrzeg.
Zobacz w Google Scholar
Szewczy k L. 1996. Nieprawidłowości rozwoju emocjonalnego w relacji do okresów rozwojowych dziecka. W: Januszewska E. (red.). Wybrane zagadnienia z psychologii klinicznej dzieci i młodzieży. Lublin: TN KUL. ISBN 83-86668-34-2.
Zobacz w Google Scholar
Szewczyk W. 1998. Przygotowanie do małżeństwa. Warszawa: Michalineum.
Zobacz w Google Scholar
Szewczyk L., Krzaczek E. 1992. Nieprawidłowości rozwoju emocjonalnego w okresie dojrzewania u dzieci z zaburzeniami psychosomatycznymi. W: Biela A., Walesa Cz. (red.). Problemy współczesnej psychologii. Lublin: PTP.
Zobacz w Google Scholar
Szymańska J. 2000. Programy profilaktyczne. Podstawy profesjonalnej psychoprofilaktyki. Warszawa: CMPPP MEN. ISBN 83-86954-51-5.
Zobacz w Google Scholar
Urban B. (red.). 2001. Dewiacje wśród młodzieży. Uwarunkowania i profilaktyka. Kraków: Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego. ISBN 83-233-1421-7.
Zobacz w Google Scholar
Worsztynowicz A. (2003). Doświadczenie wsparcia rodzicielskiego a poczucie koherencji dorastających. W: Juczyński Z., Ogińska-Bulik N. (red.). Zasoby osobiste i społeczne sprzyjające zdrowiu jednostki. Łódź: Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego. ISBN 83-7171-587-0.
Zobacz w Google Scholar
Wrześniewski K., Sosnowski T. 1996. Inwentarz Stanu i Cechy Lęku (ISCL). Polska adaptacja STAI. Warszawa: PTP.
Zobacz w Google Scholar
© Copyright by Małopolska Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Tarnowie. Artykuły są udostępniane na podstawie Creative Commons Attribution Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Licencja Międzynarodowa
