Badanie poziomu życia – metodologia konstrukcji wybranych wskaźników

Abstrakt

Już od wielu lat w obrębie zainteresowań statystyki społecznej znajdują się między innymi takie kategorie, jak: poziom życia i jakość życia. Te dwie kategorie należy traktować oddzielnie, chociaż często w języku potocznym są one z sobą utożsamiane. Z tego też względu, we wstępnej części niniejszego opracowania, dokonano systematyzacji tych pojęć, zaprezentowano uwagi dotyczące terminologii oraz stosowanych w ich badaniu metod. Pomimo iż tematem artykułu jest tylko jedna z tych kategorii: poziom życia, omówienie obu pojęć było niezbędne. Badania dotyczące poziomu życia koncentrowały się, od lat 50. XX wieku, wokół budowy syntetycznego, obiektywnego wskaźnika, który umożliwiłby nie tylko opis zjawiska, ale pozwoliłby na porównywanie stopnia zaspokojenia potrzeb materialnych i kulturalnych na skalę międzynarodową. W pracy przedstawione zostały dwie procedury badawcze: metoda genewska (dystansowa) oraz metoda budowania Wskaźnika Rozwoju Społecznego – HDI. W przypadku metody genewskiej przedstawiono główne założenia metodologiczne wraz z formułami matematycznymi, pozwalającymi na zbudowanie zagregowanego, syntetycznego wskaźnika stopnia zaspokojenia potrzeb materialnych i kulturalnych. Zwrócono uwagę zarówno na walory tej metody, jak i na jej wady. Ślady metody dystansowej można również dostrzec w metodzie konstrukcji wspomnianego wskaźnika HDI. Zaprezentowane zostały przyjęte w tej metodzie założenia oraz matematyczne formuły umożliwiające zbudowanie tego wskaźnika. Przeprowadzona została również kalkulacja wskaźnika HDI dla Polski na podstawie danych z 2010 roku. Ponieważ wskaźnik ten jest wykorzystywany w porównaniach międzynarodowych, przedstawione zostały wyniki badań z 2010 roku i miejsce Polski w rankingu dotyczącym 169 państw świata.