Słowa kluczowe
analiza preferencji
metoda rangowania
metoda punktacji
metoda normalizacji ilorazowej
Jak cytować
Abstrakt
W artykule wyróżniono następujące punkty: uwagi wstępne, analiza preferencji jako uniwersalna koncepcja oceny agregatowej, metoda rangowania, metoda punktacji, metoda normalizacji ilorazowej. W uwagach wstępnych została podana interpretacja oceny agregatowej. Polega ona na syntetycznym oszacowaniu wartości jakiegoś obiektu poprzez połączenie w jedną całość pojedynczych kryteriów oceny. Ocena agregatowa ma szerokie zastosowanie zarówno w odniesieniu do projektów, jak i procesów, zjawisk, wszelkiego rodzaju rzeczy. Wykorzystuje się ją w badaniach diagnostycznych i w podejmowaniu decyzji (w związku z np. wyborem optymalnego wariantu projektowego). Kolejny punkt artykułu to analiza preferencji jako uniwersalna koncepcja oceny agregatowej. Ogólnie pojmowana analiza preferencji jest podejściem badawczym polegającym na kwalifikowaniu obiektów w określonej skali, czego wyrazem jest hierarchia ważności obiektów. W tym fragmencie tekstu przedstawiono również cykl procesu badawczego. Jego główne składowe to: obiekt, zbiór obiektów lub system, wielkości charakterystyczne obiektu, kryteria oceny, aspekty preferencyjne, procedura obliczania wartości ważonej obiektu. W następnym punkcie tekstu omówiono metodę rangowania. Służy ona kwalifikacji projektów (wariantów projektowych) na skali wartości liczb naturalnych. Tok postępowania badawczego w metodzie rangowania przebiega następująco: 1) określenie zakresu rangowania, 2) zestawienie danych do rangowania, 3) porządkowanie preferencyjne (obliczenie rang sumarycznych, obliczenie rang uśrednionych, ustalenie pozycji projektu w rankingu). Dalszy punkt został poświęcony metodzie punktacji i jej szczególnej formie, mianowicie agregacji punktowej. Tu kwalifikację przeprowadza się – w odróżnieniu od rangowania – na skali wartości liczb rzeczywistych lub całkowitych. Postępowanie badawcze w metodzie agregacji punktowej wyrażają następujące kroki: ustalenie uniwersalnej formuły wartości ważonej, normalizacja punktowa kryteriów wyboru, przeprowadzenie oceny agregatowej (obliczenie indeksu IPPi), kategoryzacji indeksu IPPi. Tekst zasadniczy zamyka punkt dotyczący metody normalizacji ilorazowej. Metoda ta jest agregatowym ujęciem oceny wskaźnikowej projektów. Istota normalizacji ilorazowej sprowadza się do ujednolicenia wartości poszczególnych kryteriów wyboru poprzez odniesienie ich do ustalonych wartości wzorcowych. Centralnym krokiem tej metody jest obliczenie wskaźników Zi i Zi*. Stanowią one średnią arytmetyczną prostą lub ważoną oceny agregatowej projektu. Projekt o najwyższym wskaźniku jest rozwiązaniem optymalnym.
Bibliografia
Bąk A., Dekompozycyjne metody pomiaru preferencji w badaniach marketingowych, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im O. Langego we Wrocławiu, Wrocław 2004. ISBN 83-7011-698-1.
Zobacz w Google Scholar
Frankfort-Nachmias Ch., Nachmias D., Metody badawcze w naukach społecznych, przeł. E. Hornowska, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2001. ISBN 83-7150-702-X.
Zobacz w Google Scholar
Gatnar E., Symboliczne metody klasyfikacji danych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998. ISBN 83-0112-428-8.
Zobacz w Google Scholar
Kukuła K., Metoda unitaryzacji zerowanej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000. ISBN 83-01-13097-0.
Zobacz w Google Scholar
Noworol Cz., Analiza skupień w badaniach empirycznych. Rozmyte modele hierarchiczne, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1989. ISBN 83-01-10009-5.
Zobacz w Google Scholar
Ogilvy J.A., Creating Better Futures. Scenario Planning as a Tool for a Better Tomorrow, Oxford University Press, New York 2002. ISBN 0195146115.
Zobacz w Google Scholar
Pawełek B., Metody normalizacji zmiennych w badaniach porównawczych złożonych zjawisk ekonomicznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków 2008. ISBN 978-83-7252-398-3.
Zobacz w Google Scholar
Pillkahn U., Using Trends and Scenarios as Tools for Strategy Development, Publicis Corporate Publishing, Siemens, Erlangen 2008. ISBN 9783895783043.
Zobacz w Google Scholar
Ralston B., Wilson I., The Scenario Planning Handbook. A Practitioner’s Guide to Developing Strategies in Today’s Uncertain Times, Thomson South-Western, Mason 2006. ISBN 0324312857.
Zobacz w Google Scholar
Stabryła A., Categorization as an Instrument in Managing Company Development Capacity, „Argumenta Oeconomica Cracoviensia” 2005, nr 3.
Zobacz w Google Scholar
Stabryła A., Zarządzanie projektami ekonomicznymi i organizacyjnymi, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008. ISBN 978-83-01-14846-1.
Zobacz w Google Scholar
Szreder M., Metody i techniki sondażowych badań opinii, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2004. ISBN 83-208-1515-0.
Zobacz w Google Scholar
Szwabowski J., Deszcz J., Metody wielokryterialnej analizy porównawczej. Podstawy teoretyczne i przykłady zastosowań w budownictwie, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2001. ISBN 83-88000-89-6.
Zobacz w Google Scholar
Walesiak M., Bąk A., Uogólniona miara odległości w statystycznej analizie wielowymiarowej, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Wrocław 2002. ISBN 83-7011-583-7.
Zobacz w Google Scholar
© Copyright by Małopolska Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Tarnowie. Artykuły są udostępniane na podstawie Creative Commons Attribution Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Licencja Międzynarodowa
